De komende weken gaat de PVV met drie potentiële coalitiepartijen in gesprek om een kabinet te vormen. Gezien de grote inhoudelijke en principiële verschillen, lijkt het een lastig en lang formatieproces te worden.
De VVD, NCS en de BBB zijn de partijen die vanaf volgende week opnieuw om tafel gaan met de PVV. Vlak na de verkiezingsuitslag in november maakte VVD-leider Yesilgöz al bekend het nieuwe kabinet in een gedoogconstructie te willen steunen. Het zette de toon voor een formatie die bij voorbaat al niet haalbaar lijkt te zijn.
Er liggen namelijk grote verschillen op tafel die lastig te overbruggen zijn. Daarnaast zijn er uitdagingen voor Nederland die groter lijken dan ooit. Deze hebben veel invloed op het vormen van een kabinet.
Dit zijn de vier belangrijkste uitdagingen tijdens de formatiegesprekken.
De Grondwet
Wat is de uitdaging?
Het PVV-programma bevat volgens een aantal potentiële coalitiepartijen meerdere standpunten die in strijd zijn met internationale verdragen. De PVV wil een asielstop, opzegging van het VN-Vluchtelingenverdrag en minder bemoeienis van de EU. Ook zegt de partij van Wilders islamitische scholen, korans en moskeeën te willen verbieden. Dit zou in strijd zijn met de Grondwet.
Wat voor rol speelt dit in de nieuwe kabinetsformatie?
Het is vooral Pieter Omtzigt van NCS die zijn twijfels uitspreekt over een kabinet met de PVV. De bescherming van grondrechten is namelijk juist iets waar zijn partij zich hard voor maakt. Daarnaast is de PVV een voorstander van etnisch profileren. NCS werpt zich juist op als beschermer van mensen die etnisch geprofileerd worden, zoals de slachtoffers van de toeslagenaffaire.
Stikstofbeleid
Wat is de uitdaging?
In 2019 heeft de Raad van State bepaald dat de stikstofuitstoot omlaag moet. Onder leiding van de VVD werden hier maatregelen voor genomen, waaronder een vermindering van de veestapel. In het toenmalige kabinet was het echter D66 en niet de VVD die de grootste voorstander van het stikstofbeleid was.
Wat voor rol speelt dit in de nieuwe kabinetsformatie?
Drie van de vier formerende partijen hebben hun twijfels bij het huidige stikstofbeleid. De BBB is fel tegen de stikstofmaatregelen, NCS wil een einde aan de nieuwe stikstofwet en de PVV wil “kappen met die stikstof onzin”. Het is dus alleen de VVD die nog achter het stikstofbeleid staat zoals dat nu is vormgegeven. De vraag is hoelang nog, aangezien de partij dit beleid alleen heeft gesteund op aandringen van de vorige coalitiepartijen.
Voor veel politiek commentatoren, peilingbureaus en burgers in Nederland kwam de verkiezingsuitslag in november als een verassing. Lees hier een analyse over de monsterwinst van de PVV.
Immigratie
Wat is de uitdaging?
Voor alle vier de formerende partijen is immigratie een belangrijk thema geweest tijdens de verkiezingen. De PVV, VVD, BBB en NCS willen de immigratieaantallen fors naar beneden brengen. Het is een van de weinige thema’s waar overeenstemming over is. Toch lijkt een makkelijke oplossing ver weg.
Wat voor rol speelt dit in de nieuwe kabinetsformatie?
De formerende partijen kunnen het wellicht eens zijn over maatregelen, maar het is nog maar de vraag of deze uitvoerbaar zijn. Het overgrote deel van de EU-lidstaten probeert maatregelen te nemen tegen illegale immigratie, maar ook op Europees niveau is er nog geen oplossing.
De Duitse regering besloot recent om weer grenscontroles met Polen en Tsjechië in te voeren. Het vrij verkeer van personen binnen Schengen staat onder druk. Nu Duitsland grenscontroles invoert om de asielstroom tegen te gaan, is het de vraag wat andere landen gaan doen. Grenswachten, hekken neerzetten of de grens sluiten? Wordt dat de nieuwe realiteit voor Nederland? De formerende partijen in Den Haag kunnen het eens zijn over immigratie, maar zijn dat haalbare maatregelen of wordt het symboliek-politiek?
De spreidingswet
Wat is de uitdaging?
De spreidingswet is een recent aangenomen wet die bepaalt dat asielzoekers eerlijk verdeeld worden over verschillende gemeenten in Nederland. Onder Kabinet Rutte IV werd de wet – met steun van de VVD – aangeboden aan de Tweede Kamer en goedgekeurd. Opvallend genoeg wil diezelfde VVD de wet nu terugtrekken.
Wat voor rol speelt dit in de nieuwe kabinetsformatie?
In het vorige kabinet was de VVD volgens Yesilgöz al tegen de wet. Dit suggereert dat de wet alleen was voorgelegd aan de Tweede Kamer onder druk van de toenmalige coalitiepartijen. De verhoudingen zijn inmiddels veranderd. De VVD is nu in gesprek met PVV, BBB, en NCS en ziet dus kans om het over een andere boeg te gooien. Want waarom zou je asielzoekers verspreiden over Nederland, als je mogelijk een strenger asielbeleid kan voeren? Dus krabbelt de VVD terug.
Over dit onderwerp zijn de formerende partijen het wellicht ook eens, maar ook hier is het nog maar de vraag wat voor oplossing het tegenhouden van de spreidingswet biedt. Het wordt door politieke commentatoren vooral gezien als symboolpolitiek: het gaat om verspreiding van asielzoekers die al op Nederlands grondgebied zijn en het is geen oplossing voor de asielstroom.
